Κανονικά τα παιδιά δε θα έπρεπε να έχουν stress… Όχι γιατί δεν έχουν τα προβλήματά τους, αλλά γιατί η παιδική ζωή πρέπει να είναι συνυφασμένη με τη χαρά, τη ζωή, το παιχνίδι, τη δημιουργία και την ανάπτυξη. Το stress από την άλλη, όπως και οποιαδήποτε μορφή άγχους, αποτελεί μία αρνητική έννοια η οποία καλό είναι να παραμείνει μακριά από την ψυχή και το μυαλό ενός μικρού παιδιού. Τι προκαλεί όμως το άγχος στα παιδιά;
Τα παιδιά έχουν stress και οι ενήλικες μπορούν να βοηθήσουν
Το stress δηλώνει και εκφράζει μία δύσκολη κατάσταση, που βιώνει ένα άτομο το οποίο πιέζεται για κάποιο λόγο. Έτσι τα παιδιά δεν αποτελούν εξαίρεση από το συγκεκριμένο βίωμα. Οι ενήλικες όμως έχουμε τη δυνατότητα να βελτιώσουμε αυτή την ψυχολογία. Τόσο τη δική μας όσο και των παιδιών μας.
Κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας συμβαίνουν διάφορες αλλαγές στη ζωή του παιδιού, οι οποίες επηρεάζουν την ψυχολογία του. Αυτές αφορούν τη γνώση, την κοινωνικότητα, τα συναισθήματα, τις εμπειρίες. Κάθε μία από αυτές τις αλλαγές προκαλεί stress στο παιδί κατά την προσαρμογή του στα νέα δεδομένα. Μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα τέτοιων αλλαγών είναι η μετάβαση από το σπίτι στο σχολείο και η ανησυχία αν θα είναι καλός μαθητής ή καλός φίλος. Άλλα πιο δυνατά παραδείγματα που προκαλούν stress στο παιδί είναι το ενδεχόμενο του διαζυγίου ή η ασθένεια/ ο θάνατος ενός κοντινού συγγενικού προσώπου.
Τα παιδιά έχουν κάποια πρότυπα στο μυαλό τους για την οικογένεια και τη ζωή, όπως αυτά έχουν διαμορφωθεί από τους γονείς. Οτιδήποτε αλλάξει αυτά τα πρότυπα, προκαλεί ταραχή και εσωτερική πάλη- ανησυχία. Από το πιο μικρό, που έχει σχέση με την καθημερινότητα, μέχρι το πιο μεγάλο!
Συμπτώματα αυξημένου stress στα παιδιά
- Διατροφικές διαταραχές (ανορεξία ή βουλιμία)
- Εφιάλτες κατά τη διάρκεια του ύπνου
- Κλάμα και γκρίνια χωρίς ιδιαίτερο λόγο. Συχνά σύμπτωμα μπορεί να αποτελεί και η υπερευασθησία του παιδιού
- Σωματικές ενοχλήσεις όπως πονοκέφαλος ή πόνος στην περιοχή της κοιλιάς
- Γαστρεντερικές διαταραχές
- Επιθετικότητα ή έντονη αντίδραση
- Φόβοι και φοβίες (π.χ. ότι μπορεί να πάθουν κάτι οι γονείς του ή το ίδιο το παιδί)
- Έλλειψη κοινωνικότητας
- Σε μικρή ηλικία τα παιδιά ρουφούν τον αντίχειρά τους ή παίζουν επίμονα με τα μαλλιά τους
Τα παραπάνω μπορεί να αποτελούν δείγματα, που να εξηγούν διάφορα θέματα που αφορούν ή προβληματίζουν το παιδί. Επομένως τα συγκεντρώνουμε, τα παρατηρούμε και τα αξιολογούμε ανά περίπτωση ώστε να καταλάβουμε που οφείλονται και πως θα αντιμετωπιστούν κατάλληλα, με στόχο να αποφορτιστεί το παιδί. Αν κάποιο από αυτά τα συμπτώματα είναι υπερβολικό, θα ήταν ωφέλιμο να ζητήσουμε τη βοήθεια ενός ειδικού.
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για την καταπολέμηση του stress
- Οι γονείς αρχικά καλούνται να παρατηρούν συστηματικά τη συμπεριφορά, τα λεγόμενα και τις αντιδράσεις του παιδιού. Έτσι θα καταλάβουν και τη διαφορά, εάν αυτή υπάρξει, αναγνωρίζοντας ίσως και το τι την έχει προκαλέσει.
- Στη συνέχεια οι γονείς θα πρέπει να φροντίζουν να υπάρχει ηρεμία στο σπίτι και μία αίσθηση πως όλα αντιμετωπίζονται κι όλα θα πάνε καλά. Το άγχος είναι μεταδοτικό, από τους γονείς στο παιδί. Επομένως μιλάμε ήρεμα, αντιδράμε ήρεμα και συζητάμε όποιο πρόβλημα προκύπτει. Η συζήτηση δίνει το κλειδί για την άμεση κι αποτελεσματική αντιμετώπιση του stress των παιδιών.
- Το παιδί έχει ανάγκη να ακούσει πως αυτό που του προκαλεί το άγχος, έχει τη λύση του και η λύση αυτή είναι όντως υπαρκτή, αφού του το λέει ο γονιός του που εμπιστεύεται τυφλά. Στην ίδια λογική ρωτάμε το παιδί τι του συμβαίνει, τι το απασχολεί και το βοηθάμε να το εκφράσει. Όσο τα παιδιά εκφράζονται και μιλούν για ό,τι σκέφτονται ή νιώθουν, τόσο πιο πολύ περιορίζεται το stress.
- Άλλες σημαντικές παράμετροι που περιορίζουν ή και προλαμβάνουν το παιδικό stress είναι η καλή ξεκούραση και η ισορροπημένη διατροφή. Ένας δυνατός κι υγιής οργανισμός δε φοβάται εύκολα. Αισθάνεται καλά τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά. Αυτός ο «χρυσός κανόνας» ισχύει, σύμφωνα με τους ειδικούς, τόσο για τους ενήλικες όσο για τα ανήλικα παιδιά.
- Δώστε χρόνο στο παιδί σας να παίξει και να δημιουργήσει, όσο και στον εαυτό σας για να χαρεί μαζί του. Η συγκεκριμένη διαδικασία απομακρύνει το άγχος και από τους δυο σας. Μπορείτε για παράδειγμα να ξεκινήσετε ένα χόμπι μαζί με το παιδί σας (yoga, χορό, μουσική, ποδήλατο)
Τέλος ως γονείς και ως εκπαιδευτικοί προσέχουμε ιδιαίτερα πως εκφράζουμε την άποψη και την κριτική μας. Επίσης ας μην έχουμε υπερβολικές προσδοκίες από το παιδί μας, ακόμη κι αν στο μυαλό μας πιστεύουμε πάρα πολύ σ’ εκείνο!
